Ο Κεν Ρόμπινσον, η αποκλίνουσα σκέψη και μια ιστορία.

Η αδυναμία μου στον Κεν Ρόμπινσον, είναι γνωστή, δες εδώ ή κι εδώ. Στο παρακάτω βίντεο θα δεις ένα απόσπασμα από μια ομιλία που είχε πραγματοποιήσει πριν τρία χρόνια, είναι αυτή εδώ, αν θέλεις να την παρακολουθήσεις ολόκληρη. Στο απόσπασμα τώρα, το οποίο είναι εξαιρετικό, λόγω αισθητικής αλλά κυρίως λόγω του περιεχομένου του.

Θα ακούσεις τον Ρόμπινσον να μιλάει για τη διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής, η οποία έχει γίνει μόδα τα τελευταία χρόνια, για την συναισθηματική εμπειρία, κάτι που λείπει από το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα, αν και στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ. Για το κλασικό μοντέλο: σχολείο – πανεπιστήμιο – δουλειά, το οποίο έχει πλέον αποτύχει ή τουλάχιστον δεν σου εγγυάται αποτέλεσμα. Επίσης θα αναφερθεί στο εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο είναι ίδιο από τις απαρχές της εκπαίδευσης, σχεδιάστηκε πριν πολλά χρόνια και εξυπηρετούσε άλλους σκοπούς.

Αλλά θα σου μιλήσει και για την αποκλίνουσα σκέψη, ξέρεις, αυτήν την ιδιότητα που είναι απαραίτητη για την δημιουργικότητα, η ικανότητα δηλαδή να βλέπεις πολλές διαφορετικές εκφάνσεις σε μια κατάσταση ή σε μια ερώτηση να μπορείς να δεις διαφορετικούς τρόπους ερμηνείας, ή απαντήσεις. Αυτό που λέμε μηδενική κοινή λογική, και είναι καλό στοιχείο, είναι το θεμέλιο για τους ανθρώπους των τεχνών και των επιστημών και όχι μόνο.

Είναι αυτό που είχε παρατηρήσει ο Guilford ότι ορισμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να προσπαθούν να βρουν την καλύτερη λύση ανάμεσα από πολλές πιθανές λύσεις (συγκλίνουσα σκέψη), ενώ άλλοι άνθρωποι έχουν την τάση να επινοούν όσο το δυνατόν περισσότερες λύσεις (αποκλίνουσα σκέψη).

Η αποκλίνουσα σκέψη είναι ένα στοιχείο το οποίο προϋπάρχει σε κάθε άνθρωπο, από την παιδική του ηλικία κι όσο μεγαλώνει αυτή φθίνει, μηδενίζεται. Μάντεψε γιατί (;), λόγω του εκπαιδευτικού συστήματος. Τώρα, θα μου πεις αν δεν είσαι εκπαιδευτικός γιατί να σε απασχολούν εσένα αυτά; Και γιατί όχι; Αφού η ουσία είναι (ή πρέπει να είναι τέλος πάντων) η εξέλιξη σου, η δημιουργικότητα σου, το ταλέντο σου. Για δες:

Και μια ιστορία η οποία κυκλοφορεί στα ίντερνετς για την αποκλίνουσα σκέψη, δεν ξέρω κατά πόσο είναι πραγματική ή μυθοπλασία, όπως και να έχει μου άρεσε, είναι και σχετική με τη φυσική την οποία διδάσκω, οπότε σου την παραθέτω:

Το παρακάτω κείμενο αφορά μια ερώτηση που τέθηκε σε μια εξέταση Φυσικής στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.

“Περιγράψτε πως μπορούμε να μετρήσουμε το ύψος ενός ουρανοξύστη χρησιμοποιώντας ένα βαρόμετρο”

Ένας φοιτητής απάντησε :

“Δένετε ένα μακρύ σπάγκο στο λαιμό του βαρόμετρου, και κατεβάζετε το βαρόμετρο από την ταράτσα του ουρανοξύστη στο έδαφος. Το μήκος του νήματος συν το μήκος του βαρομέτρου θα είναι ίσο με το ύψος του κτιρίου.”

Αυτή η πρωτότυπη απάντηση, έκανε έξω φρενών τον εξεταστή έτσι ώστε ο φοιτητής κόπηκε αμέσως. Ο φοιτητής προσέφυγε στις αρχές του πανεπιστημίου διαμαρτυρόμενος ότι η απάντησή του ήταν αναμφίβολα σωστή, και το πανεπιστήμιο όρισε έναν ανεξάρτητο εξεταστή να διερευνήσει την υπόθεση. Ο διαιτητής αυτός έκρινε ότι η απάντηση ήταν πράγματι σωστή, αλλά δεν έδειχνε καμιά αξιοσημείωτη γνώση της φυσικής.

Για να διαλευκανθεί τελείως το θέμα αποφασίστηκε να καλέσουν το σπουδαστή και να του αφήσουν έξι λεπτά μέσα στα οποία αυτός έπρεπε να δώσει μια προφορική απάντηση που να δείχνει μια εξοικείωση με τη φυσική σκέψη.

Για πέντε λεπτά αυτός παρέμεινε σιωπηλός, βυθισμένος σε σκέψεις. Ο εξεταστής του θύμισε ότι ο χρόνος τελείωνε, και ο σπουδαστής απάντησε ότι ήδη είχε στο μυαλό του αρκετές συναφείς απαντήσεις αλλά δεν μπορούσε να αποφασίσει ποια να χρησιμοποιήσει. Στην προτροπή να βιαστεί, ο σπουδαστής απάντησε ως εξής:

“Κατ’ αρχήν μπορείς να ανεβάσεις το βαρόμετρο στην κορυφή του ουρανοξύστη, να το αφήσεις να πέσει στο δρόμο και να μετρήσεις το χρόνο που κάνει να φτάσει στο έδαφος. Το ύψος του κτιρίου μπορεί τότε να βρεθεί από τον τύπο H=gt²/2 . Αλλά αλίμονο στο βαρόμετρο.”

“Εναλλακτικά, μια ηλιόλουστη μέρα, μπορείς να βγάλεις το βαρόμετρο έξω, να μετρήσεις το μήκος του, και μετά να το στήσεις όρθιο στο έδαφος και να μετρήσεις το μήκος της σκιάς του. Να μετρήσεις ύστερα το μήκος της σκιάς του ουρανοξύστη, και τέλος με απλή αριθμητική αναλογία να βρεις το πραγματικό ύψος του ουρανοξύστη.”

“Αλλά αν θέλεις να κάνεις μια πραγματικά επιστημονική δουλειά, θα μπορούσες να δέσεις ένα μικρού μήκους νήμα στο βαρόμετρο και να το βάλεις σε ταλάντωση σαν εκκρεμές, πρώτα στο έδαφος και μετά στην ταράτσα του ουρανοξύστη. Το ύψος θα μπορούσε στη συνέχεια να βρεθεί μετρώντας και συγκρίνοντας τις δυο περιόδους οι οποίες είναι αντιστρόφως ανάλογες των τετραγωνικών ριζών των επιταχύνσεων της βαρύτητας g, στο έδαφος και στο ύψος του ουρανοξύστη. Η επιτάχυνση της βαρύτητας εξαρτάται με τη σειρά της από το ύψος από την επιφάνεια της γης και συνεπώς γνωρίζοντας την επιτάχυνση της βαρύτητας στην ταράτσα βρίσκουμε το ύψος.”

“Ή αν ο ουρανοξύστης διαθέτει μια εξωτερική σκάλα κινδύνου θα μπορούσες να ανέβεις τη σκάλα και να χρησιμοποιείς το βαρόμετρο ως μονάδα μέτρησης για να μετρήσεις το ύψος κάθε σκαλοπατιού. Πολλαπλασιάζεις τα σκαλιά με το ύψος του βαρόμετρου και έχεις το ύψος του κτιρίου.

“Αν απλώς βαριόσουν, και ήθελες να χρησιμοποιήσεις το βαρόμετρο με ορθόδοξο τρόπο, μπορούσες να μετρήσεις την ατμοσφαιρική πίεση στην ταράτσα και στο έδαφος και να μετατρέψεις την διαφορά των milibars σε αντίστοιχη διαφορά σε μέτρα.”

“Αλλά επειδή ως φοιτητές συνεχώς παροτρυνόμαστε να ασκούμε την ανεξαρτησία του μυαλού και να εφαρμόζουμε επιστημονικές μεθόδους, αναμφίβολα ο καλύτερος τρόπος θα ήταν, να χτυπήσουμε την πόρτα του θυρωρού και να του πούμε: ‘ Αν θα σου άρεσε να έχεις ένα ωραίο καινούριο βαρόμετρο, θα σου χαρίσω αυτό αν μου πεις το ύψος του ουρανοξύστη’.

Ο σπουδαστής αυτός ήταν ο Niels Bohr ο μόνος Δανός που κέρδισε το βραβείο Nobel της Φυσικής, o οποίος περιέγραψε τη δομή του ατόμου και έθεσε τη βάση της κβαντομηχανικής.